FİKRİ VE SANAİ MÜLKİYET

FAYDALI MODEL

Faydalı model, herkes tarafından yanlış bilinen ya da patent ile karıştırılan bir tescil yöntemidir. Faydalı modelin Patentten farkı aranılan kriterler ve süreçleridir. Bir de bunların dışında faydalı modele ve ya patente konu olamayacak buluşlar vardır.

551 Sayılı Kanun Hükmündeki Kararnamede;

Patent Verilemeyecek Konular ve Buluşlar aşağıdaki gibi tanımlanmışlardır.

Madde 6 - Aşağıda sayılanlar buluş niteliğinde olmadıkları için bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamı dışında kalır:

a - Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metotları;

b - Zihni, ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan, usul ve kurallar;

c - Edebiyat ve sanat eserleri, bilim eserleri, estetik niteliği olan yaratmalar, bilgisayar yazılımları;

d - Bilginin derlenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller.

e - İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak cerrahi ve tedavi usulleri ile insan, hayvan vücudu ile ilgili teşhis usulleri.

Faydalı Model Belgesi Verilerek Korunamayan Buluşlar ve Konular ise aşağıdaki gibi tanımlanmıştır.

Madde 155 - Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 6 ıncı maddesinde belirtilen konuların yanısıra usuller ve bu usuller sonucunda elde edilen ürünler ile kimyasal maddeler hakkında faydalı model belgesi verilmez.

Dolayısı ile usuller ve usuller sonucu elde edilen ürünler ile kimyasal maddeler faydalı model belgesi ile korunamamaktadır. Bu buluşlar için ancak patent başvurusu yapılması gerekmektedir.

Patent başvurusunda biindiği gibi 3 ana kriter aranmaktadır. "yenilik", "buluş basamağı", "sanayiye uygulanabilirlik". Faydalı model başvurusunda ise sadece "yenilik" ve "sanayiye uygulanabilirlik" kriterleri aranmaktadır.

Dolayısı ile "yeni" olan ve "sanayiye uygulanabilir" olan buluşlar faydalı model tescili ile korunabilmektedir.

Faydalı model ile Dünya üzerinde içerisinde Afrika Bölgesel Sınai Mülkiyet Topluluğunun (ARIPO) da bulunduğu yaklaşık 60 ülkede koruma sağlanabilmektedir. Türkiyede faydalı model tescilinin koruma süresi 10 yıldır. Dünya genelinde diğer ülkelerde de 6-15 yıl arası koruma süresi değişmektedir. Türkiyede faydalı model başvurusu belge kararı çıkmadan patent başvurusuna dönüştürülebilmektedir.

Faydalı model başvuruları Türkiyede Türk Patent Enstitüsüne ulaştırılmaktadır.

Faydalı Model Tescil Başvurusunun Kabul Gördüğü Ülkeler

Faydalı model tescil başvuruları, faydalı model korumasının mevcut olduğu ülkelerin yerel başvuru ofislerine gerçekleştirilir.

Aşağıdaki tabloda Mart 2008 tarihi itibariyle çeşitli adlar altında faydalı model ve benzeri koruma şekilleri olan ülkelerin listesi bulunmaktadır.

Ülke	Koruma Türü	Maksimum Koruma Süresi	PCT Yolu İzlenebilirliği	Patente Dönüşüm
Arnavutluk	utility model	10 yıl	evet	evet
Angola	utility model	-	hayır	hayır
Arjantin	utility model	10 yıl	hayır	evet
ARİPO*	utility model	8 yıl	evet	Evet
Ermenistan	utility model	10 yıl	Evet	Evet
Aruba	small patent	6 yıl	Hollanda ile evet	Evet
Avustralya	innovation patent	8 yıl	Bilinmiyor	evet
Avusturya	utility model	10 yıl	Evet	Evet
Azerbaycan	utility model	-	Evet	Evet
Belarus	utility model	8 yıl	Evet	Bilinmiyor
Belçika	short patent	6 yıl	Evet	Evet
Belize	utility model	7 yıl	Evet	Evet
Bolivya	utility model	10 yıl	Hayır	Bilinmiyor
Bostwana	utility model	7 yıl	Evet	Bilinmiyor
Brezilya	utility model	15 yıl	Evet	Bilinmiyor
Bulgaristan	utility model	10 yıl	Evet	Bilinmiyor
Şili	utility model	10 yıl	Hayır	Bilinmiyor
Çin	utility model patent	10 yıl	Evet	Bilinmiyor
Kolombiya	utility model	10 yıl	Evet	Bilinmiyor
Kostarika	utility model	12 yıl	Evet	Evet
Çek Cumhuriyeti	utility model	10 yıl	Evet	Bölünmesi ile
Danimarka	utility model	10 yıl	Evet	Bölünmesi ile
Ekvator	utility model	10 yıl	Evet	Bölünmesi ile
Estonya	utility model	8 yıl	Evet	Evet
Etiyopya	utility model	10 yıl	Hayır	Evet
Finlandiya	utility model	10 yıl	Evet	Evet
Fransa	utility certificate [N/A]	6 yıl	Hayır	Evet
Georgia	utility model	8 yıl	Evet	Evet
Almanya	utility model	10 yıl	Evet	Evet
Gana	utility model	7 yıl	Evet	Evet
Yunanistan	utility model	7 yıl	Hayır	Evet
Guatemala	utility model	10 yıl	Hayır	Evet
Honduras	utility model	15 yıl	Evet	Bilinmiyor
Hırvatistan	utility model	10 yıl	Evet	Evet
Endonezya	Petty Patent/Simple Patent	10 yıl	Evet	Evet
İrlanda	short term patent	10 yıl	Hayır	Evet
İtalya	utility model	10 yıl	Hayır	Evet
Japonya	utility model	10 – 15 yıl	Evet	Evet
Kazakistan	utility model	8 yıl	Evet	Evet
Kenya	utility model	10 yıl	Evet	Evet
Güney Kore	utility patent	15 yıl	Evet	Evet
Kuveyt	utility model	7 yıl	Hayır	Bilinmiyor
Kırgızistan	utility model	-	Evet	Bilinmiyor
Laos	petty patent	7 yıl	Hayır	Bilinmiyor